Quo Vadis

Quả thực, ông Aulux đã có lý khi đoán rằng ông sẽ không được giáp mặt Nerô. Người ta bảo với ông rằng Hoàng đế đang bận hát với nhạc công thi cầm Terpnox và nói chung Người không tiếp những kẻ mà người không gọi đến. Nói cách khác, điều đó có nghĩa là, trong tương lai, ông Aulux chớ có cố tìm cách bệ kiến Hoàng đế làm chi. Ngược lại, mặc dù đang bị sốt, ông Xeneka vẫn kính cẩn đón tiếp vị tướng già, song sau khi được nghe trình bày, Xeneka chỉ mỉm cười chua chát và nói:

- Thưa ông Plauxius cao quý, tôi chỉ có thể giúp ông được một việc duy nhất mà thôi, đó là không bao giờ để cho Hoàng thượng nhận thấy tim tôi đồng cảm với nỗi đau đớn của ông, rằng tôi muốn giúp ông, vì nếu Hoàng thượng chỉ cần hơi nghi ngờ điều đó thôi thì xin ông hãy tin rằng Hoàng thượng sẽ nhất định không trả Ligia cho ông đâu, dù Hoàng thượng không hề có một lý do nào khác ngoài lý do duy nhất là làm cho bõ ghét tôi.

Ông cũng khuyên ông Plauxius không nên tìm tới Tygelinux, Vatynius hay Vitelius làm chi. Cũng có thể tiền bạc sẽ khiến cho họ làm được chút gì đó, cũng có thể họ sẽ làm cho bõ ghét Petronius, người mà họ đang cố gắng đánh đổ uy tín đối với Hoàng đế Nerô, song chắc chắn họ sẽ tiết lộ với Hoàng đế rằng Ligia là người vô cùng yêu dấu đối với ông Plauxius, và khi ấy, Hoàng đế lại càng không bao giờ trả nàng về cho ông. Nói đến đây, vị hiền triết già bắt đầu nói giọng mỉa mai sâu cay, mâu thuẫn ngay với chính bản thân mình.

- Ông đã nín lặng, Plauxius hỡi, ông đã nín lặng suốt bao năm tháng, mà Hoàng thượng lại không thích những kẻ cứ im lặng. Sao ông lại có thể không phấn hứng lên trước vẻ đẹp, trước phẩm cách của Hoàng thượng, trước tiếng hát, giọng ngâm, tài điều khiển xe hay những vần thơ của Người. Tại sao ông lại có thể không ngợi ca cái chết của Brytanik, không thốt ra những lời ca tụng vinh quang của kẻ đã giết chính mẹ đẻ ra mình và cũng không bày tỏ lời chúc mừng nhân dịp y bóp chết Oktavia? Hỡi ông Aulux, ông đã thiếu đi cái tầm nhìn xa, cái mà chúng ta cần phải có, đủ để có thể sống hạnh phúc trong chốn cung đình.

Nói xong, ông vớ lấy cái cốc đeo ở thắt lưng, múc nước từ bồn nước phun, nhấp đôi môi bỏng cháy rồi tiếp tục:

- Ôi, Nerô có trái tim chan chứa biết ơn. Hoàng thượng yêu thương ông vì ông đã phục vụ cho La Mã và làm vang danh đế quốc đến những miền thế giới xa xôi, còn Người yêu tôi vì tôi từng là thầy của Chúa thượng thuở thiếu thời. Vì vậy mà ông thấy đấy, tôi biết thứ nước này không bị đánh độc nên tôi có thể yên tâm mà uống. Rượu nho ở nhà tôi thì không đáng tin lắm, nếu ông khát, xin hãy can đảm uống tạm thứ nước này. Đường dẫn nước đưa nó về đây từ mãi tận dãy Anban, muốn đánh thuốc độc nó thì phải đánh thuốc độc tất cả các vòi phun nước ở Roma. Ông thấy đấy, vẫn có thể được sống an toàn trên cái thế giới này và có thể hưởng một tuổi già bình yên đấy chứ. Tôi ốm thật, nhưng linh hồn ốm chứ không phải thể xác.

Quả đúng như thế, ở Xeneka thiếu đi cái sức mạnh tâm linh mà - nói thí dụ - có cả ở Kornutux hay Trazeas, vì vậy, cuộc đời ông là một chuỗi những nhượng bộ đối với tội ác. Bản thân ông cũng nhận thấy điều đó, chính ông cũng hiểu được rằng kẻ nào đã tuân theo những nguyên lý của Zenon thành Xitium thì lẽ ra phải đi theo một con đường khác hẳn, ông đau khổ vì chuyện đó hơn là sợ cái chết.

Vị thủ lĩnh làm gián đoạn những suy tư dằn vặt của ông:

- Thưa ngài Anneus tôn kính, - ông Aulux nói, - tôi biết Hoàng thượng đã trả ơn ngài như thế nào về sự giáo dưỡng mà ngài đã dành cho Người trong những năm tuổi trẻ. Song thủ phạm của việc bắt con trẻ chúng tôi lại là Petronius. Xin ngài hãy bày cho tôi một phương sách gì, xin hãy chỉ cho tôi những kẻ mà ông ta chịu tác động, và xin hãy vì tình thân thiện lâu năm với tôi mà dùng tài hùng biện của ngài để thuyết phục ông ta.

- Petronius và tôi - Xeneka đáp - là những con người thuộc hai phe đối địch nhau. Tôi không biết cách nào tác động tới ông ta, ông ta cũng chẳng hề chịu tác động của ai cả. Cũng rất có thể là với toàn bộ sự đồi bại của mình, ông ta vẫn còn có giá trị hơn những kẻ đểu cáng đang xúm quanh Nerô. Song chứng minh cho ông ta thấy rằng mình đã làm một việc xấu xa thì lại chỉ là chuyện mất thì giờ vô ích mà thôi. Đã từ lâu, Petronius bị mất đi cái giác quan cho phép phân biệt cái ác với điều thiện. Ông ta có thể sẽ xấu hổ nếu bị chứng minh rằng hành vi của ông ta không đẹp. Nếu có gặp ông ta tôi sẽ bảo rằng: “Hành động của ngài chỉ xứng với một tên nô lệ vừa được giải phóng mà thôi”. Nếu như cách ấy cũng không có tác dụng thì chẳng còn cách nào khác nữa.

- Xin đa tạ ngài dù chỉ có chừng ấy - Vị thủ lĩnh đáp.

Sau đó, ông ra lệnh cáng về nhà Vinixius và gặp chàng đang tập đấu kiếm với viên võ sư. Thấy chàng thanh niên bình thản luyện tập trong khi Ligia vừa bị bắt đi, ông Aulux bỗng nổi cơn cuồng nộ: ngay sau khi bức trướng vừa kịp buông xuống sau lưng viên võ sư, ông tuôn ra một tràng những lời trách móc và phỉ báng cay độc. Song, biết tin Ligia bị bắt đi, Vinixius tái người đi một cách khủng khiếp, khiến ông Aulux không thể nào nghi ngờ chàng có dính líu chút gì đến chuyện ấy. Trán toát mồ hôi, dòng máu vừa ùa về tim chàng nay lại thành một làn sóng nóng bỏng dồn lên mặt, mắt chàng tóe lửa, miệng thốt ra những câu hỏi lộn xộn. Lòng ghen và sự phẫn nộ thay nhau lồng lộn như những cơn lốc trong lòng chàng. Chàng nghĩ rằng chàng sẽ chính thức bị mất Ligia một khi nàng đặt chân vào ngưỡng cửa hoàng cung, song khi ông Aulux chợt nói đến tên Petronius, một mối nghi ngờ khủng khiếp tựa như một tia chớp xẹt qua óc người lính trẻ, chàng ngờ rằng ông Petronius đã phản chàng, hoặc đã dâng Ligia cho hoàng đế để cầu cạnh những ân sủng mới, hoặc ông ta muốn chiếm nàng cho bản thân mình. Chàng không thể nào tin rằng có ai đó từng trông thấy Ligia mà lại không khát khao nàng.

Tính cuồng nộ trong huyết thống dòng họ chàng bỗng nổi lên, biến chàng thành một con ngựa bất kham đang lồng lộn tước đi sự tỉnh táo nơi chàng.

- Thưa tướng quân, chàng bật ra với giọng nói đứt quãng - xin hãy về nhà chờ tôi… Người hãy biết cho rằng, nếu như Petronius có là cha đẻ tôi đi nữa, tôi cũng sẽ trả thù ông ta vì đã xúc phạm tới Ligia. Xin hãy quay về nhà chờ tôi! Cả Petronius lẫn Hoàng đế đừng hòng chiếm được nàng!

Rồi vung hai nắm tay xiết chặt về phía về phía những chiếc mặt nạ bằng sáp đặt trong tủ kính tại gian chính sảnh thông thiên, chàng gầm lên:

- Thề có những cái mặt nạ đáng nguyền rủa kia! Ta sẽ giết nàng trước rồi sẽ tự giết ta!

Nói xong chàng bật lên, và một lần nữa lại ném cho ông Aulux mấy tiếng cụt ngủn: “Hãy chờ tôi”, chàng lao ra khỏi gian chính sảnh thông thiên như một con ngựa điên, bay tới nhà Petronius, xô giạt cả những người đi đường,

Còn ông Aulux quay về nhà với chút ít tin tưởng. Ông nghĩ rằng nếu Petronius đã xui Hoàng đế bắt Ligia để trao cho Vinixius, thì chắc chàng Vinixius sẽ đưa nàng trở lại nhà ông. Vả chăng, một niềm an ủi không nhỏ đến với ông khi ông nghĩ rằng nếu như không được cứu thoát chăng nữa, thì Ligia cũng sẽ được rửa hận và cái chết sẽ che chở cho nàng tránh khỏi điều ô nhục. Ông tin rằng Vinixius sẽ thực hiện được tất thảy những điều chàng nói. Ông đã trông thấy rõ sự cuồng nộ của chàng và biết rõ tính nóng nảy bẩm sinh của cả dòng họ chàng. Còn ông, mặc dù yêu thương Ligia với tấm lòng của một người cha, ông thà giết chết nàng còn hơn nộp nàng cho Hoàng đế, và giá như không vì đứa con trai, kẻ nối dõi cuối cùng của cả họ, hẳn là ông đã làm ngay điều đó. Ông Aulux là một người lính, và mặc dù ông chỉ được nghe nói sơ qua về những người khắc kỷ, song tính tình ông không khác họ là mấy, theo quan niệm của ông, theo lòng tự tôn của ông, thì thà chết còn hơn chịu nhục.

Trở về nhà, ông an ủi bà Pomponia, chia sẻ với bà niềm tin của mình và cả hai bắt đầu chờ đợi tin tức của Vinixius. Chốc chốc, khi trong gian chính sảnh thông thiên vang lên tiếng bước chân của một người nô lệ nào đó, họ lại ngỡ như đó có thể chính là Vinixius đang đưa đứa con thân yêu trở về cho họ, và tự đáy lòng, họ sẵn sàng cầu phúc cho cả hai. Song thời gian cứ trôi đi mà chẳng hề có tin tức gì cả. Mãi đến chiều tối mới có tiếng búa nhỏ gõ vào cổng.

Lát sau, một người nô lệ bước vào trao cho ông Aulux một bức thư. Vốn muốn tỏ ra là một người luôn luôn tự chủ, song vị lão tướng vẫn run tay khi cầm bức thư và đọc nghiến ngấu, dường như nó có quan hệ đến vận mệnh của cả gia đình ông vậy.

Bỗng mặt ông xám lại như có một bóng mây lướt ngang qua:

- Bà đọc đi - ông quay lại nói với bà Pomponia

Bà Pomponia cầm lấy bức thư đọc, bức thư như sau:

“Markux Vinixius xin kính chúc sức khỏe ngài Aulux Plauxius. Điều đã xẩy ra, xẩy ra theo ý chí của Hoàng thượng, trước ý chí ấy xin các ngài hãy cúi đầu, như chúng tôi và ngài Petronius đã cúi đầu vậy”

Một sự im lặng kéo dài và nặng nề bao trùm lên hai người.